İstiklal Caddesi’nin en ışıltılı zamanlarına tanıklık etmiş, 235 numaranın görkemli sakini; Botter Apartmanı.
Çiçek motifleriyle bezeli cephesi ya da caddeyi seyreden kavisli küçük balkonu, önünden geçerken mutlaka dikkatinizi çekmiştir. Bu gizli mücevher ile daha önce tanışmadıysanız size Botter Apartmanı’nın eski İstanbul kokulu hikayesini anlatmak isteriz.
Yapı, ismini 19. yy’da Hollanda’dan İstanbul’a göçen ve Pera’da bir atölyede makastarlık yapan modacı Jean Botter’den alıyor. Dönemin padişahı ll. Abdülhamit, hem kişisel hem de saray koleksiyonunu Botter’in usta ellerine teslim etmiş. Sarayın resmi terzisi olarak bilinen Jean Botter’e tıpkı Paris’teki emsalleri gibi bir modaevi sözü veren padişah, mekan olarak da Pera’yı seçmiş. Bu özel yapının tasarımında da dönemin saray mimarı, İstanbul’da birçok önemli yapının tasarımcısı Raimondo D’Aronco’yu görevlendirmiştir.
1900 senesinde tamamlanan D’Aronco eseri Botter Apartmanı, birçok ilki de bünyesinde barındırıyor. İstanbul’da hem iş yeri hem de konutun bir arada olacağı şekilde tasarlanmış ilk bina, ilk Art Nouveau örneği ve inşasında çelik konstrüksiyon kullanılan ilk apartman olması sebebiyle mimarlık tarihinin de önemli mihenk taşlarından birisi.
Yapının giriş katında Jean Botter’in moda evi bulunuyordu. Asma kat ve birinci katta modacının atölyesi, prova salonu ve yardımcılarının çalışma odaları vardı. Üst katlar ise Botter Ailesi’nin yaşam alanıydı. Asma kat aynı zamanda defileler için de kullanılıyordu. Dönemin tanıklarının Paris’teki modaevlerinden bir eksiği olmadığını söylediği Botter Modaevi, 1900’lerin başında Pera’nın en renkli noktalarından birisiydi. Botter Apartmanı, bilindik tarzların ötesine geçen, yeni tasarımları denemekten çekinmeyen modacının adeta iç dünyasını yansıtır nitelikte, alışılmış kalıpların dışındaydı.
Dövme demirlerle yapılmış motifli balkon ve kapılar, vitray pencereler, cephenin iki yanındaki kadın figürleri, çiçekler ve yapraklardan oluşan bezemeler ve cepheye işlenmiş madalyonlardan sarkan kurdeleler ile Botter Apartmanı görenlerde durup bakma isteği yaratıyor ve Art Nouveau üslubunun en güzel örnekleri arasında kabul ediliyordu.
Korkuluklarındaki çiçek motiflerinden aydınlatmalara kadar mimar D’aronco tarafından özenle tasarlanan yapının zevkli konuklar ve renkli etkinliklerle geçen ışıltılı günleri ne yazık ki çok uzun sürmemiş ve 1917’den sonra bambaşka bir dönem başlamış. Jean Botter’in Paris’e gidişinden sonra ailesi binayı dönemin donanma nazırı Nedim Bey’e satmış.
Sonrasında birçok kez el değiştiren yapı, kat kat, oda oda kiralanarak şairlere, yazarlara, farklı meslek gruplarına hatta bir de banka şubesine ev sahipliği yapmış. Banka şubesi olarak kullanıldığı dönemde asma katı iptal edildiği için bu kısım ve beraberindeki süslemeler ne yazık ki günümüze ulaşamamış.
Yorgun ve terkedilmiş uzunca bir dönem geçiren Botter Apartmanı geçtiğimiz yıl İBB tarafından başlatılan restorasyon süreci sonrasında 15 Nisan 2023’te nihayet tekrar kapılarını açtı. Artık Casa Botter ismiyle anılan yapı, sanat ve tasarım merkezi olarak yeni misafirlerini kucaklayacak. Geçmişteki ışıltılı günlerine bir saygı duruşu niteliğinde tekrar sanatçılara, tasarımcılara, sanatçıyı ve üreteni destekleyenlere ev sahipliği yapacak. Sergilerle, atölyelerle, toplantılarla tıpkı eski günlerdeki gibi yeniden ışıldayacak.
Henüz tüm bina kullanıma açılmamış olsa da ziyaret edebileceğiniz ilk iki katı bile hem yapının hem de İstiklal Caddesi’nin eski hali için insanı hayallere sürüklüyor. Birinci kattaki meşhur balkonu her ne kadar artık bambaşka bir çehreye bakıyor olsa da gözlerinizi kapatıp orada yapılan defileleri, neşeli sohbetleri, bir köşede duran şömineyi, işlemeli duvar kağıtlarını görebilir hatta havadaki kumaş kokusunu bile hissedebilirsiniz. Eski İstanbul’u merak eden herkesin koridorlarında yürüyüp yüz yıllık duvarlarına dokunarak selamlaşması gereken bir yapı Casa Botter.
Ziyaret etmek, gelişmeleri ve sergileri takip etmek istiyorsanız buradan Casa Botter instagram sayfasını takibe alabilirsiniz. https://www.instagram.com/casabotter/
Yazı ve fotoğraflar: Farah Samuray. Duvar desen giydirmeler: Designmixer